تحرک آکادمیک: دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه‌های ایران

نویسنده با انتشار این کتاب در صدد برداشتن گامی موثر برای توسعه مطالعات بین المللی ­سازی آموزش عالی ایران می ­باشد. مولف در ابتدا به چند نمونه از تجربیات و ناکامی ­هایش اشاره دارد که در زمینه انجام فعالیت­ های مطالعاتی در حوزه بین ­المللی ­سازی با آن مواجه بوده ­است. تجربه اول نامبرده به شروع یک برنامه مشترک برای تدوین کتاب مجموعه مقالات محققان ایرانی در حوزه بین ­المللی ­سازی با همکاری خانم پروفسور جین نایت مربوط می ­شود که به رغم موافقت ­های خوش­ بینانه در دوره برجام، اما در نهایت این پروژه به ناکامی در دوره پسابرجام منجر می ­شود. تجربه بعدی وی به همکاری مشترک با دانشگاه پوترای مالزی مربوط می ­شود که به رغم انعقاد تفاهم ­نامه رسمی‌برای همکاری مشترک در زمینه انجام فعالیت پژوهشی در خصوص تجارب و چالش­ های ایران و مالزی درباره بین ­المللی ­سازی، اما طرف مالزیایی به دلایل غیرمعمول و غیرآکادمیک و به صورت غیررسمی از ادامه همکاری مشترک انصراف می ­دهد که این تجربه نیز به دوره پسابرجام مربوط می ­شود.

به اذعان نگارنده، اگرچه این تجارب مغایر با ذات و ماهیت بین ­المللی ­سازی آموزش عالی در نظریه و عمل است، اما در عین حال این ایده را برای محققان کشورهای درحال توسعه پررنگ می­ کند که برنامه ­های جهانی همواره با سیاست کشورهای قدرتمند و تصمیم ­گیر مرتبط می­ باشد. نگارنده اشاره می ­دارد، در دهه ­های اخیر اقبال کشورها به بین­ المللی ­­سازی آموزش عالی به منظور بهره­ مندی از مزایای آن رشد چشمگیری داشته است و یکی از راهبردهای معمول کشورها برای دستیابی به اهداف بین ­المللی­ سازی، جذب دانشجو از کشورهای دیگر است. البته آنچه این راهبرد را تضمین می ­کند، آگاهی مدیران و برنامه ­ریزان دانشگاهی از تجربیات دانشجویان بین ­المللی به منظور بهبود وضعیت و افزایش رضایت آنان در راستای جذب دانشجوی بیشتر و حفظ دانشجویان فعلی است.

کتاب تحرک آکادمیک که به موضوع تجربه دانشجویان بین ­المللی در ایران می‌پردازد، شامل چهار فصل می ­باشد. فصل اول به موضوع تحرک آکادمیک با تاکید بر تحرک بین ­المللی دانشجویان اشاره دارد. در این فصل به عوامل موثر بر جذب دانشجویان بین المللی در جهان و همچنین جذب دانشجویان بین ­المللی در ایران به عنوان یک راهبرد دستیابی به اهداف بین ­المللی­ سازی می­ پردازد. فصل دوم، به تجارب جهانی دانشجویان بین­ المللی بر اساس انتظارات دانشجویان از دانشگاه مقصد و واقعیت تجارب دانشجویان بر اساس مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف جهان اختصاص دارد. این مطالعات شامل دانشگاه ­های آمریکا و کانادا و همچنین دانشگاه ­های آسیا و اقیانوسیه و مطالعات انجام شده درباره تجارب دانشجویان بین ­المللی در ایران است. در این راستا، مطالعه ­ای که در خصوص پاسخ به چرایی و چگونگی انتخاب دانشگاه مقصد دانشجویان ایرانی به عنوان دانشجویان بین ­المللی انجام شده­ است، نشان می­ دهد که مهم­ ترین عوامل از دیدگاه دانشجویان ایرانی شامل: 1- کمک و بورس تحصیلی، 2- هزینه زندگی و 3- وضعیت کشور مبدا است و همچنین بر اساس یافته ­ها،، مواردی همچون: 1- زبان، 2- ارزش و اعتبار تحصیل در خارج از کشور و 3- موقعیت شغلی کشور مبدا به عنوان کمترین عوامل تاثیرگذار بوده ­است.

 فصل سوم کتاب شامل تجربه دانشجویان بین ­المللی است که در حال حاضر در دانشگاه ­های ایران در حال تحصیل هستند؛ این تجارب بر اساس مراحل مختلف قبل از تحصیل، حین تحصیل و بعد از تحصیل با تاکید بر تجارب آکادمیک، تجارب فرهنگی و تجارب زبانی ارائه شده ­است. فصل چهارم به نحوه سازگاری سه ذی­نفع اصلی در تحرک بین­ المللی دانشجویان، به تفکیک دانشجویان بین ­المللی، دانشگاه­ ها و برنامه ­ریزان حوزه بین ­المللی ­سازی بر اساس تجربیات ارائه شده به منظور ارائه راهی برای گذر از چالش ­های پیش­رو اختصاص دارد.