دیاسپورای پارسیهای هند و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
محمد حسن شیخ الاسلامی، محمد تقی امرالهی
این اثر با اشاره به موضوع مهاجرت و تصویر جدید و متفاوتی که این مفهوم با اهداف اصلی گذشته خود داشته و در حوزه علوم اجتماعی و به ویژه در روابط بین الملل نمایان شده است، بحث دیاسپورا را مطرح می کند؛ به طوری که دیاسپورا ظرفیت های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی را برای بهره گیری در جهت تکمیل چرخه سیاست خارجی ایران و در نهایت، منافع ملی از رهگذر ارتقای مناسبات اقتصادی و اجتماعی ایران با طرف های دیگر همچون پارسی ها و دولت های مهاجرپذیر فراهم می کند.
از این رو، کتاب با تمرکز بر دیاسپورای پارسی ها در هند، به تاریخچه موضوع از زمان ورود اسلام به ایران و تغییر بنیادین شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم و همچنین عزیمت گروه هایی از جمعیت زرتشتیان ایرانی به سرزمین هند می پردازد و موضوع را در 4 فصل بررسی می کند.
فصل اول، چهارچوب مفهومیکتاب را تشکیل می دهد که با بررسی تاریخچه و تحولات معنایی دیاسپورا، به شکل گیری این گروه ها می پردازد. در این فصل الگوها و نظریههای مرتبط با دیاسپورا مورد بررسی قرار می گیرد و ریشه و مبدأ واژه دیاسپورا و معانی اصطلاحی آن در بستر تحولات معنایی مورد مداقه قرار میگیرد. همچنین انواع دیاسپورا به لحاظ فعال یا غیرفعال بودن، تفاوت های آن با مفاهیم مشابه و به ویژه مهاجرت بیان می شود. در این فصل، جنبه های فرهنگی دیاسپورا، ویژگی ها و جایگاه دیاسپورا به مثابه یک فرصت در فضای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی- اجتماعی تبیین می شود.
در فصل دوم، تاریخچه دیاسپورای پارسی ها در هند و جایگاه آن در سیاست و جامعه هند بررسی شده است.
در فصل سوم، با بررسی پیشینه مناسبات اقتصادی و اجتماعی ایران و هند در بستر تاریخی و در زمان حکومت های مختلف، دوران استقلال هند و فضای سیاسی مسلط این دوران و فراز و نشیب های روابط دوجانبه متاثر از فضای حاکم دوقطبی بین الملل مورد بررسی قرار می گیرد و سپس تحولات ایجاد شده همزمان با پیروی انقلاب اسلامی ایران از جلمه مواضع هند در جنگ تحمیلی و موضوع هسته ای واکاوی می گردد.
در فصل چهارم، ذیل دو بخش اصلی، مناسبات ایران و پارسی های هند و ارتباطات پارسی های هند با زرتشتی های ایران بررسی شده و سپس فرصت ها و چالش های پیشروی دیاسپورای پارسی برای جمهوری اسلامی ایران تبیین می شود.