تقابل و نظم؛ سیاست امنیتی آمریکا و روسیه در قفقاز جنوبی

کتاب برگرفته از رساله دکترای نویسنده است که با بهره ­گیری از نظریه معرف بری بوزان ساختار امنیتی قفقاز جنوبی را با تمرکز بر سیاست ­های روسیه و آمریکا مورد واکاوی قرار داده است. در این پژوهش این پرسش اصلی مطرح می ­شود که چگونه منافع و کنشگری امنیتی روسیه و ایالات متحده آمریکا بر ساختار مجموعه امنیتی قفقاز جنوبی اثر گذاشته است؟

           اگرچه در گذشته رویارویی نظامی‌گرجستان و روسیه و جدایی بیش از20 درصد از خاک گرجستان و مطرح شدن عادی­ سازی روابط ترکیه و ارمنستان باعث بروز تغییرات نسبی در سطح منطقه شده بود، اما این تحولات به معنی تحت تاثیر قراردادن جدی ساختار امنیت منطقه ­ای نبود و منطقه شاهد تداوم ساخت اجتماعی الگوهای دوستی و دشمنی و نیز توازن قدرت در قالب ائتلاف ­های مختلف بود، اما مناقشه و تحولات قره ­باغ در سال 2020 میلادی، مولفه ­های بنیادین ساختار منطقه قفقاز جنوبی مانند ماهیت نظم منطقه­ ای، ساختار اجتماعی، قطبیت و وضعیت آنارشیک را دستخوش تحول اساسی قرار داد که با توجه به این تحولات، نویسنده درصدد پاسخ به سوال مطرح شده مذکور می ­باشد. این پژوهش درصدد است تا به فهم معمای امنیتی منطقه و نیز کنشگری امنیتی بازیگران منطقه ­ای و فرامنطقه ­ای در مجموعه امنیتی قفقاز کمک کند که بر این اساس، طی چهار فصل به بررسی موضوع می ­پردازد.

           در فصل اول، مولفه­ های مهم مجموعه امنیت منطقه ­ای قفقاز جنوبی و کاربست مفاهیم و متغیرهای آن بیان و چگونگی شکل­ گیری آن توضیح داده می ­شود. در فصل دوم، چگونگی شکل ­گیری سیاست امنیتی روسیه در مجموعه امنیتی قفقاز بررسی می­ شود که در این خصوص مجموعه عوامل اقتصادی، راهبردی، سیاسی، امنیتی و ریشه ­های تاریخی حضور روسیه در منطقه به منظور ارائه تصویر شفاف ­تری از منافع و کنشگری امنیتی روسیه در منطقه بررسی می ­شوند. در فصل سوم این موضوع بحث می­ شود که سیاست امنیتی ایالات متحده در منطقه قفقاز جنوبی چگونه شکل گرفته است. در این فصل به عوامل راهبردی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی آمریکا و سرانجام چگونگی شکل ­گیری ماهیت منافع امنیتی آمریکا در قفقاز جنوبی پرداخته می ­شود. در فصل چهارم، به پرسش اصلی پژوهش و چگونگی تاثیر سیاست­ های امنیتی روسیه و ایالات متحده بر ساختار مجموعه امنیتی قفقاز جنوبی با محوریت پویش ­های امنیتی منطقه­ ای پرداخته می­ شود. این کتاب از جهت ­های مختلف، مانند درک نظم منطقه ­ای پیش از سال2020 میلادی؛ درک نظم منطقه­ ای جدید پس از سال 2020 میلادی، فهم سرشت اهداف و عوامل شکل ­دهنده به منافع امنیتی روسیه و آمریکا و تبیین روندهای جدید در منطقه از نظر سیاست گذاری مطلوب در جهت تامین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران اهمیت دارد.