صلح و امنیت بینالمللی در پرتو فضای سایبر
قاسم رنجبر
گسترش فناوری های اطلاعات و ارتباطات و تمایل فزاینده دولت ها برای بهره گیری از این فناوریها به منظور انجام کارویژه های امنیتی، سیاسی و اقتصادی، جایگاه فضای سایبری را در دنیای امروزی بسیار برجسته ساخته است، به گونه ای که فضای سایبری اهمیتی هم پای جهان واقعی یافته است. بر این اساس، منافع امنیتی که در ذیل منافع ملی قرار دارد را دیگر نمی توان با ویژگیهای سنتی که بیشتر مبتنی بر ویژگی های جهان فیزیکی است، تعریف کرد و وابستگی زیرساخت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نظامیبه فضای مجازی، شرایط را به گونه ای رقم زده که هر گونه چالش در این فضا می تواند مولفه های امنیت ملی را دستخوش تغییر و تحول کند. البته فضای مجازی علاوه بر این که ابزاری برای ارتقای امنیت ملی محسوب می شود، بستری برای تهدید مولفه های امنیت ملی نیز محسوب می گردد. به همین دلیل است که امنیت این فضا، مولفه مهمی از امنیت ملی محسوب می شود. البته در شرایطی که فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی از فضای فیزیکی به سمت محیط های اطلاعاتی فضای مجازی سوق پیدا می کند، در خصوص کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران، دشمنان نیز با بهره گیری از این فضا، تهاجمات عقیدتی، فرهنگی و سیاسی خود را افزایش داده و در صورت عدم هدایت، کنترل و اداره فرایند حرکت به سمت بهره گیری هرچه بیشتر فضای مجازی، این فضا به سهولت مورد استفاده رقیبان و دشمنان قرار گرفته و منافع امنیت ملی دچار چالش می گردد.
بدین ترتیب، همزمان با رشد و توسعه فضای سایبر، ما شاهد تاثیرات گسترده آن بر روند قدرت و مسئله صلح و امنیت در عرصه بین المللی و به طور خاص آن امنیت ملی و منافع امنیتی بازیگران سیاسی می باشیم. در واقع، توسعه و گسترش فضای سایبر و ابزارهای آن در قالب شبکه ها و رسانه های مجازی، تحولی بزرگ در عرصه امنیت ملی دولت ها به وجود آورده است که صلح و امنیت بین المللی را نیز تحت تاثیر قرار داده است و فضای سایبر به عنوان تیغی دو لبه در قالب ابزار تولید و تهدید امنیت در عرصه ملی و نیز روابط بین الملل قابل توجه است. اثر پژوهشی حاضر طی 5 فصل به بررسی موضوع صلح و امنیت بینالمللی در پرتو فضای سایبری می پردازد. در فصل اول، فضای سایبر و جامعه شبکه ای مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم، به مفهوم صلح و امنیت بین المللی پرداخته شده است. فصل سوم به موضوع فضای سایبر و عصر جهانی شدن و آثار سیاسی – اجتماعی آن می پردازد. در فصل چهارم، موضع فضای سایبر و جهانی شدن و تحول ساختار نظام بین الملل مورد واکاوی قرار گرفته است. در فصل پنجم نیز موضوع فضای سایبر و صلح و امنیت جهانی مورد بررسی قرار گرفته است.