جهانی شدن و بحران‌های مالی

به اعتقاد نگارنده، مسئله بحران­ ها به یکی از ویژگی ­های غالب اقتصادی امروزی تبدیل شده­ است؛ به گونه ­ای که اقتصاد­های جهان در دهه­ های 1990 و 2000 میلادی شاهد وجود بحران­ های متعدد مالی و اقتصادی در بخش اعظمی از جهان بودند. در واقع، بحران و مسایل جانبی آن از معدود مباحثی است که در آن، مرزهای بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه چندان پررنگ نیست و هر کدام از این دو گروه با این چالش دست و پنجه نرم می­ کند. در این زمینه، اگر مواردی مانند مرور رویدادهای زمینه­ ساز بحران، تعریف و طبقه­ بندی انواع بحران­ ها و مرور شکل­ های مختلف بحران­ ها به عنوان یک پیش ­نیاز تلقی می ­شود، اما پس از آن باید به علل ایجاد افت و خیزها و ریشه ­ها و بخش پنهان مسئله پرداخت. سوالاتی در این زمینه مطرح است که می ­بایست به آنها پاسخ داده شود.  مبانی نظری بحران­ های اقتصادی تحت کدام چهارچوب­ ها موضوعیت می­ یابند؟ مهم­ ترین عوامل توضیح ­دهنده بحران­ ها کدام است؟ منشا شکل ­گیری حباب، از کدام یک از بخش­ ها یا بازارهای سهام، نظام بانکی، املاک و مستغلات یا سایر بخش ­های اقتصادی بوده ­است؟ 

پس از پاسخ به سوالات مذکور، می ­بایست انواع آثار کوتاه ­مدت و بلندمدت بحران­ ها بر بخش­ های واقعی و پولی اقتصاد بررسی شود و در این زمینه بررسی سیاست­ ها و اقدامات اجرایی و عملی موثر دیگر کشورهای جهان برای رسیدن به دیدی جامع ضروری است. بررسی کتاب نشان می­ دهد که هر بحران، ابعاد و وجود افتراق و اشتراک متعددی با موارد قبلی دارد و لزوماً درمان­ های مشابهی نمی ­تواند برای همه انواع بحران ­ها وجود داشته باشد. چهارچوب کتاب در 3 بخش و 9 فصل تنظیم شده ­است.

بخش اول با عنوان کالبدشناسی بحران، مشتمل بر چهار فصل است. فصل اول، مروری بر مهم­ ترین مفاهیم و رخدادهای اقتصاد جهانی بعد از جنگ جهانی دوم دارد. فصل دوم به مفهوم بحران و انواع بحران­ های اقتصادی و مالی از قبیل بحران بانکی، بحران پولی، بحران بدهی، بحران تورم و بحران بازار سهام و غیره اشاره دارد. در فصل سوم با مروری بر چند بحران، مهم­ ترین بحران­ های اقتصادی و مالی بین ­المللی مورد توجه قرار گرفته ­است. در فصل چهارم مبانی نظری، انواع تعامل­ ها و جنبه­ های علمی‌بحران­ ها بررسی شده ­است.

بخش دوم با عنوان آثار بحران­ ها، مشتمل بر دو فصل پنجم و ششم است که در فصل پنجم انواع آثار اقتصادی و اجتماعی به صورت آشکارا و ضمنی در کل جهان و در مناطق مختلف ارزیابی شده است. فصل ششم به طور ویژه مشتمل بر تمرکز بر اقتصاد ایران در بستر بحران­ های مالی و اقتصادی جهانی است.

بخش سوم با عنوان واکنش ­ها و درس­ ها، شامل فصل­ های هفتم، هشتم و نهم می­ باشد. در فصل هفتم اقدامات لازم برای مقابله با بحران­ ها و درس­ های بحران­ های اقتصادی و مالی در سطح جهان مورد توجه قرار گرفته ­است. در فصل هشتم، تجربه تقریباً بی­ سابقه و خارق­ العاده بحران سلامت در درمان شیوع بیماری کووید 19و نحوه مقابله با آثار مالی و اقتصادی آن مورد توجه قرار گرفته است و در فصل نهم، رویکرد اقتصاد اسلامی در مواجهه با بحران­ های اقتصادی و مالی و راهکارهای نظام تامین مالی اسلامی در مواجهه با بحران­ ها به تصویر کشیده شده ­است.