تحول دکترین امنیتی اسرائیل در قبال سوریه(با نگاه به جنگ 2011)

یکی از چالش­ های حوزه روابط بین­ الملل که در یک قرن اخیر ذهن پژوهشگران این حوزه را به خود مشغول کرده ­است، چالش شکل­ گیری و توسعه ­طلبی رژیم صهیونیستی است. به طوری که رژیم صهیونیستی به عنوان یک بازیگر توسعه­ طلب و نژادپرست شناخته شده ­است و راهبردهایش مبتنی بر راهبرد اشغال گری و تضعیف بازیگران پیرامون بوده ­است. از نگاه نگارنده، کنشگری رژیم صهیونیستی در قبال محور مقاومت و مشخصاً کشور سوریه ذیل طرح­ های کلانی که برای کل منطقه خاورمیانه و در جهت تغییر ساختار و مرزبندی ­های سایکس پیکو در این منطقه طراحی شده، کانون توجه این نوشتار است. طرح هایی که در جهت ایجاد خاورمیانه ­ای همسو با سیاست ­های آمریکا و ایمن برای اسرائیل طراحی شد و در سال 2000 میلادی با روی کار آمدن حکومت نومحافظه­ کار در آمریکا، فرصت اجرایی شدن یافت. در این میان، حکومت بوش زمینه­ ساز اجرای طرح خاورمیانه نوین شد و در آن سو نیز حکومت بشار اسد نقش بیشتری در محور مقاومت را بر عهده گرفت که در این باره ایال زیسر(Eyal Zisser) در مقاله­ ای با عنوان بحران در سوریه: تهدیدات و فرصت­ های اسرائیل، معتقد است، از زمانی که بشار اسد به قدرت رسید، خودش را به عنوان رئیس اردوگاه رادیکال در جهان و به عنوان دوست ایران و شریک اصلی و فعال حزب­ الله و حمایت در محور ضداسرائیل و ضد آمریکا ترسیم کرد.

این اثر پژوهشی مشتمل بر پنج فصل است که در فصل اول به چارچوب نظری موضوع می­ پردازد و نظریه واقع ­گرایی تهاجمی را به عنوان مبنای تئوریک کتاب حاضر با بیان مفروضات، اصول و مفاهیم خودش شرح می­ دهد. در فصل دوم، دکترین امنیتی اسرائیل از طریق بیان مبانی، اصول و مولفه ­های آن تشریح می ­شود که مولغه ­ها و مبانی مطرح در این زمینه عبارت ­اند از: مبانی و مولفه ­های ایدئولوژیک و دینی، مولفه ­های تاریخی و فرهنگی و مبانی داخلی مثل جمعیت، اقتصاد و سرزمین.

در فصل سوم کتاب، محیط امنیتی اسرائیل به تبع رویدادهای منطقه خاورمیانه بعد از سال 2000 میلادی ترسیم می­ شود و موضوعاتی همچون به قدرت رسیدن بشار اسد در سوریه؛ عقب­ نشیتی اسرائیل از جنوب لبنان؛ سقوط صدام؛ توسعه نفوذ ایران در عراق جدید؛ خروج سویه از خاک لبنان در پی ترور رفیق حریری؛ جنگ 33 روزه اسرائیل علیه حزب­ الله لبنان و قدرت ­یابی حماس در فلسطین و جنگ ­های 22 روزه و 8 روزه از جمله رویدادهایی هستند که هر کدام نقش موثری در ترسیم محیط امنیتی اسرائیل داشته ­اند.

فصل چهارم پس از بررسی توصیفی شروع بحران 2011 میلادی در سوریه و تفاوت آن با آنچه به عنوان بهار عربی در کشورهای منطقه شمال آفریقا به همراه داشت، به پشت پرده بحران در این کشور و نقش موثر آمریکا و اسرائیل در رقم خوردن جنگ سوریه می ­پردازد که به اعتقاد مولف، محیط امنیتی جدید اسرائیل و خدشه­ دار شدن قدرت بازدارندگی این رژیم در دهه اول 2000 میلادی باعث شد تا محور آمریکا و اسرائیل از سال­ ها پیش از 2011 میلادی مترصد فرصتی برای ضربه ­زدن به حکومت سوریه به طور خاص و محور مقاومت به طور عام باشند.

در فصل پنجم، با مروری بر دکترین امنیتی رژیم اسرائیل در قبال سوریه، به سناریوهای پیش­روی جنگ سوریه و سناریوهای مطلوب آن رژیم اشاره می ­شود و در یک نگاه مقایسه ­ای در کنار تمام هزینه ­هایی که جنگ 2011 علیه سوریه به محور مقاومت تحمیل کرد، به تشریح دستاوردهای قابل توجهی که این جنگ برای محور مقاومت به همراه داشت، پرداخته می ­شود.