افق غربی چین: پکن و ژئوپلیتیک جدید اوراسیا

دانیل‌اس مارکی / ابراهیم آقامحمدی

دانیل اس. مارکی استاد ارشد روابط بین ­الملل در مدرسه مطالعات بین ­المللی دانشگاه جان‌هاپکینز و مدیر علمی‌برنامه سیاست جهانی آن است. او از سال 2003 تا 2007 میلادی مقام جنوب آسیا در ستاد برنامه ­ریزی سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا را بر عهده داشته ­است و از سال 2007 لغایت 2015 میلادی عضو ارشد شورای روابط خارجی در حوزه هند، پاکستان و جنوب آسیا بود. همچنین نامبرده کتاب دیگری با عنوان «خروج از پاکستان ممنوع» را که به بررسی آینده روابط آمریکا و پاکستان می ­پردازد، به رشته تحریر درآورده است. با توجه به سوابق کاری نگارنده، کتاب افق غرب چین، روایتی آمریکایی درباره ظهور چین و روابط متقابل آن با کشورهای موجود در امتداد غربی چین است. نگارنده معتقد است، چین برای هزاران سال، از طریق جریان ­های زمینی و دریایی با سایر مناطق اوراسیا در ارتباط بوده ­است. اکنون پکن در حال توسعه یک حضور بی ­سابقه و کاملاً مدرن در سرتاسر این قاره است که پیشتاز آن روابط اقتصادی است، اما محدود به آن نیست. اکنون پکن در محاسبات سیاست ­های آمریکا در آسیای جنوبی، آسیای مرکزی و خاورمیانه نقش قابل توجهی را ایفا می ­کند و از این رو، برای سیاست گذاران آمریکا درک دقیق از جبهه اوراسیا در رقابت ژئوپلیتیک جهانی با چین که بر آینده آمریکا نیز تاثیرگذار است، بسیار حائز اهمیت است.

کتاب افق غربی چین در بردارنده 3 بخش آسیای جنوبی (هند و پاکستان)، آسیای مرکزی (قزاقستان) و خاورمیانه (عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران) است که طی 6 فصل سازماندهی شده ­است. در این فصل ­ها روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی در حال تحول چین با همسایگان غربی آن از جمله پاکستان، هند، قزاقستان، روسیه، عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته ­است. در اینجا، نگارنده در صدد ارائه توضیحاتی است مبنی بر اینکه تغییرات در منطقه چه معنایی برای آمریکا خواهد داشت و در این خصوص اقداماتی را توصیه می­ کند که واشنگتن می ­بایست در پاسخ به آنها انجام دهد؛ زیرا موفقیت یا شکست چین در این حوزه جغرافیایی نه تنها بر آن مناطق اثرگذار است، بلکه تاثیر مستقیمی‌بر منافع آمریکا در منطقه خواهد داشت. نویسنده توضیح می ­دهد که چگونه تصورات از چین در کشورهایی مانند پاکستان، قزاقستان و ایران با یکدیگر متفاوت است. به اعتقاد نویسنده، هرگونه تلاش برای پیش­ بینی ماهیت ژئوپلیتیک در حال ظهور اوراسیا بدون در نظر گرفتن واقعیت ­های محلی و زیرمنطقه­ ای در کنار اهداف و سیاست­ های چین، احتمالاً با شکست رو به­ رو خواهد شد و هدف کتاب نیز درک نقش تعیین­ کننده ­ای است که همسایگان کمتر قدرتمند چین می­ توانند ایفا کنند، در هنگامی‌که چین دسترسی خود را تا افق­ های غربی خود گسترش می­ دهد. همچنین نگارنده در مورد اینکه تحولات در منطقه برای رقابت ژئوپلیتیک جهانی در حال ظهور آمریکا با چین چه معنایی دارد، توضیحاتی ارائه می ­کند.