امروز پنج شنبه  ۹ فروردين ۱۴۰۳
۱۴۰۱/۰۲/۲۱- ۰۹:۰۰ - مشاهده: ۷۱۳

نگاه روسیه به ایران

شعیب بهمن

نگارنده در این اثر متمرکز بر روسیه پسا شوروی است؛ روسیه­ ای که در سال 1991 میلادی به لحاظ حقوقی وارث حاکمیت و مسئولیت­ های اتحاد جماهیر شوروی شد. البته نویسنده برای این روسیه نوین، دو دوره کاملاً متفاوت در حوزه سیاست خارجی قائل است. دوره اول، روسیه ­ای است که با سال­ های ابتدایی شکل­ گیری فدراسیون روسیه مرتبط است و مشخصه­ هایی همچون غرب­ گرایی حاکمان و تلاش برای ادغام در غرب دارد و دوره دوم، مربوط به روسیه­ ای است که به دلیل شکست ایده ­های غرب­ گرایانه و عدم پذیرش از سوی اتحادیه اروپا، آمریکا و ناتو به تدریج سیاست ­های غرب ­گرایانه خود را کنار می‌گذارد. به اعتقاد نگارنده، در جامعه ایرانی اعم از نخبگان و افکار عمومی، دیدگاه­ هایی در خصوص روسیه شکل گرفته است که تا حد زیادی با واقعیت تطابق ندارد؛ زیرا نگاه به روسیه در افکار عمومی ایرانیان به دلیل سابقه تاریخی، عموماً منفی و همراه با حب و بغض­ هایی بوده ­است و مسایلی همچون قراردادهای گلستان، ترکمنچای و تسخیر سرزمین­ های ایران نیز در این نگاه منفی اثرگذار بوده ­است. به هر حال، نویسنده با طرح پرسش ­هایی اساسی موضوع را دنبال می­ کند: 

نگاه روس­ ها به ایرانی­ ها چگونه است؟

ایران از چه جایگاهی در سیاست خارجی روسیه برخوردار است؟

آیا دیدگاه روسیه به ایران مبتنی بر رویکردهای راهبردی و عمیق است یا صرفاً نگاهی تاکتیکی، موقت و گذرا است؟

        مولف کتاب به این مسئله اشاره می­ کند که تا کنون آثار گوناگونی در کشور منتشر شده که هر یک از آنها در صدد پاسخ به هر یک از این پرسش ­ها بوده­ اند. اما مسئله قابل توجه این است که این آثار منتشر شده یا با دیدگاه ایرانی و صرفاً بر اساس منابع داخلی تالیف گردیده ­اند و یا اینکه با بهره­ گیری از منابع غربی و عمدتاً منابع غربی خصمانه نسبت به روسیه در صدد پاسخ به سوالات فوق بوده ­اند. همچنین عدم انتشار برخی اسناد معاصر به دلیل محرمانه بودن آنها و نبود آشنایی به زبان روسی نیز از دیگر دلایل شکل نگرفتن نگاهی واقع­ بینانه نسبت به مسایل میان ایران و روسیه بوده ­است. از این رو، نگارنده معتقد است که سنجش جایگاه و موقعیت ایران در سیاست خارجی روسیه صرفاً از بررسی حوزه‌های مختلف امکان­پذیر است و باید در حوزه­ های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره به واکاوی دیدگاه­ روس­ ها نسبت به ایران پرداخت که این مهم از چند روش ممکن ­پذیر است:

روش اول نگاه تاریخی است که در این روش، سوءظن و بی­ اعتمادی تاریخی یکی از مهم ­ترین مبانی تحلیل روابط ایران و روسیه است و با توجه به قرائت خاص روس­ ها از روابط میان دو کشور،  لذا لازم است تا یک بازخوانی تاریخی از روابط دو کشور با نگاه روسی صورت پذیرد؛

روش دوم مبتنی بر بررسی رویکرد روسیه به مسایل مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است؛

روش سوم از طریق بررسی جایگاه ایران در افکار عمومی و رسانه ­ای روسیه صورت می­ پذیرد؛

روش چهارم به بررسی درک و شناخت فرهنگی روس­ ها از ایران و ایرانی می­ پردازد؛

روش پنجم از طریق ارزیابی اهمیت و ارزش اقتصادی جمهوری اسلامی ایران برای روسیه دنبال می­ شود؛

در روش ششم، موضوع اهمیت یافتن منطقه ­ای و بین ­المللی ایران برای روسیه مورد توجه است؛

روش هفتم به بررسی تاثیر عوامل خارجی بر رویکرد روسیه نسبت به ایران می ­پردازد؛

روش هشتم، دربرگیرنده نگاه نخبگان روس نسبت به ائتلاف و اتحاد یا برقراری شراکت راهبردی با ایران است.

        بدین ترتیب، نگارنده با تمرکز بر روش­ های یاد شده، طی هشت فصل به واکاوی روابط میان دو کشور از نگاه روسی می­ پردازد و رویکردهای تاریخی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، مردمی، رسانه ­ای، منطقه ­ای، بین ­المللی و نخبگانی از جمله حوزه­ هایی هستند که از سوی مولف در این اثر مورد بررسی قرار می­ گیرند.

متن دیدگاه
نظرات کاربران
تاکنون نظری ثبت نشده است

امتیاز شما