اسرائیل: ادامه یا خاتمه: واکاوی گسست های درونی بحران زا در رژیم صهیونیستی

آقای دکتر امیر محمد حاجی یوسفی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در خصوص این اثر اظهار می­ دارد، هنگامی‌که در سال 1390 شمسی در باب مطالعات اسرائیل ­شناسی، کارهای پژوهشی را انجام می­ داد، کم ­توجهی به جامعه ­شناسی سیاسی اسرائیل و مسایل داخلی آن را به عنوان یک خلأ جدی در ادبیات موجود مطرح می­ کرد و از این رو، تدوین چنین اثری از سوی آقای محمد پاکدامن که مسلط به زبان عبری و علاقه­ مند به مسایل فلسطین اشغالی می ­باشد، بسیار ارزشمند است.

به اعتقاد ناشر کتاب، دولت در اندیشه سیاسی، دستگاه سیاسی متمرکزی است که انحصار استفاده مشروع از اجبار و زور درون یک قلمرو و جغرافیایی معین برای یک ملت خاص را دارا است و این دولت برای اینکه بتواند نقشی پویا و مانا در مناسبات داخلی و بین ­المللی ایفا کند، نیاز به مشروعیت دارد و به طور طبیعی دولت­ ها مشروعیت خود را از ملت ­های خود می­ گیرند و لذا ایده دولت یهود و تشکیل ملتی از یهودیان پراکنده در اقصا نقاط دنیا که هر یک دارای قومیت و فرهنگی خاص هستند با مبانی دولت­ سازی به طور ریشه­ ای مغایرت دارد و طبیعی است چنین دولتی علاوه بر آنکه با مشکل مشروعیت مواجه است، با بحران اجتماعی و شکاف ­های جمعیتی زیادی در داخل خود مواجه است.

در همین راستا، این اثر که در 6 فصل سامان یافته ­است در فصل اول با عنوان مفهوم شکاف اجتماعی و ارائه مدل تحلیلی، به طرح مسئله درباره شکاف­ های اجتماعی و دورنمای آن می ­پردازد. در این فصل با پذیرش رویکردهای جماعت ­گرایانه، از دو سر طیف جامعه ­محوری- فردمحوری فاصله گرفته به ارائه مدلی برای شناسایی شکاف ­ها و فهم منازعات همت می­ گمارد که این موضوع در مورد رژیم صهیونیستی و آمریکا به عنوان جوامع مهاجرپذیر آزموده شده ­است.

فصل دوم با عنوان شکاف مذهبی و سکولار به مسئله دین­داری می ­پردازد و ضمن بررسی جهت ­گیری‌های دو جناح مذهبی و سکولار نسبت به یکدیگر، رویکردهای ملی- مذهبی ­گرای موعودگرا را مورد مداقه قرار می ­دهد که البته در این راستا، تغییرات ایجاد شده در مرزبندی کلاسیک مذهبی سکولار، پس از ایجاد صهیونیسم موعودگرا، در تقابل ­های سیاسی راست و چپ نمود می ­یابد.

فصل سوم با عنوان شکاف سیاسی میان جناح راست و چپ، به بررسی شطرنج سیاسی اسرائیل اختصاص دارد و در اینجا به مسئله پوپولیسم و نئوپوپولیسم در رژیم صهیونیستی پرداخته می ­شود که جریان ­شناسی سیاسی را علاوه بر دو اردوگاه سنتی راست و چپ، در میان مهره­ های راست­گرا تسری می­ دهد و تفاوت ­های موجود در جناح راست را از این منظر مورد بررسی قرار می ­دهد.

در فصل چهارم، با عنوان شکاف اجتماعی با محوریت طبقه متوسط، نگارنده معتقد است، مسئله اعتراض های اجتماعی که به صورت اردوکشی ­های خیابانی در ضدیت با سیاست­ های نئولیبرال در سال 2011 و پس از آن نمود یافت، علاوه بر اسپانیا، تونس و مصر، رژیم صهیونیستی را هم در نوردید و لذا در این مبحث نشان داده می­ شود که این اعتراضات نتیجه­ ای از غیریت ­سازی ­های گسترده رهبران سیاسی بوده ­است که روز به روز شدیدتر شده و جامعه را به سمت توده­ ای شدن پیش می­ برد و از همین رو، با عدم تغییر رویکرد سیاسیون، اعتراضات مذکور به جای ایجاد بسیج اجتماعی میان مردم، به صورت اعتراض ­های صنفی در طول دهه بعد نمود یافت.

فصل پنجم، با عنوان گسست قومیتی روس­ ها و گرایش به نئونازیسم، به نقش با اهمیت کاست روس ­ها با جمعیت بیش از 5/1 میلیونی و اندکی کمتر از ربع کل جمعیت رژیم صهیونیستی در شکل­ گیری اسرائیل می­ پردازد که در این خصوص، ارتباط روس ­ها با صهیونیسم بسیار دیرینه و قوی بوده به گونه ­ای که بسیاری از بنیان­ گذاران رژیم صهیونیستی در محلی واقع در 500 مایلی مینسک متولد شده­ اند. در این فصل، موج مهاجرت روس­ ها به فلسطین اشغالی و علت مهاجرت آن‌ها و واکنش جامعه و مسئولان صهیونیست به مهاجران روس مورد توجه قرار گرفته ­است.

در فصل ششم، با عنوان شکاف میان نظامی­ گرایان و پست صهیونیست­ ها، به موضوع شکاف با محوریت نظامی­ گری که عمدتاً در دو دهه اخیر ظهور کرده، پرداخته می­ شود. در این فصل، به صداهای پست مدرن مثل پست صهیونیسم و فمینیسم پرداخته می­ شود و رویکردهای دانشگاهی در درون رژیم صهیونیستی نسبت به مسئله نظامی­­ گری که برونداد سیاسی اجتماعی هم داشته، معرفی می ­شوند. در این اینجا نشان داده می­ شود که نئوصهیونیسم به عنوان مولود رویکردهای راست­ گرای موعودگرایانه، از درون خاکسترهای انتقاد به نظامی­ گری اسرائیل برخاسته ­است.

در انتهای کتاب نیز، پیوست­ ها آمده است که مسایلی همچون شکاف مذهبی و سکولار، شکاف سیاسی میان دو جناح راست و چپ، شکاف اجتماعی با محوریت طبقه متوسط و گسست قومیتی روس­ ها به شکلی ملموس ­تر و با ذکر آمار و ارقام و نمودار مورد توجه قرار گرفته ­است.