جامعه‌شناسی دینداری: سرگذشت اعتقاداتی به نام دین در دنیای امروز
امیر نیک‌پی
با پیدایش نگرش های نوین به دین در سال‌های 1340 - 1350 هجری شمسی و انقلابی که به نام اسلام رخ داد بحث جدیدی در مورد روابط میان دین و تجدد در ایران گشوده شد. پرسش اساسی این است که توسعه و گسترش این نگرش‌ها در مقابل روند تحولات جامعه قرار گرفته و یا برعکس نتیجه منطقی این تحولات است؟ برای پاسخگویی به این پرسش، پس از بررسی مختصر مفاهیم ایدئولوژی، اتوپیا، دین و اسطوره، سه نوع دینداری ابزاری، ایدئولوژیک و فقهی – سیاسی در این اثر بررسی شده است.
نویسنده در صدد بررسی این موضوع است که جایگاه دین در جامعه جدید چیست و آیا دین برخلاف آنچه که برخی از جامعه شناسان کلاسیک می‌گفتند که هر چه دنیا عقلانی‌تر شود، دین از بین می‌رود یا اینکه تغییر چهره می‌دهد، تا چه میزان صحیح است. اصلاً دینداری چه نقشی در تحولات اجتماعی، فرهنگی و تاریخی دارد و آینده دین چگونه می‌شود؟ این‌ها حوزه تحقیقاتی نویسنده بوده است که اخیراً نیز تحولات ادبی هم در کنارش آمده است. به عبارت دیگر تا حدود ۲۰ سال پیش فقط تحولات دین و سیاست در اجتماع بود، اما طی یک دهه گذشته در کنار این موارد، تحولات ادبی، به ویژه ادبیات جدید و قالب‌هایی چون رمان و شعر نو و ارتباط این‌ها با تحولات دینداری نیز اهمیت پیدا کرده است.