آینده آسیایی

پاراگ خانا / محمدرضا مجیدی، محمود جوادی

پاراگ خانا، نویسنده هندی تبار ساکن سنگاپور، کتاب آینده آسیایی است را در سال 2019 میلادی تالیف کرده است. نویسنده معتقد است، بازسازی و احیای قدرت اقتصادی و فناوری ژاپن در دهه 1970 میلادی، رشد اقتصادی پرقدرت چین در 4 دهه گذشته، ظهور کشورهای پیشرفته صنعتی در شرق دور و شروع رشد اقتصادی هند از جمله شاخص ­هایی مهم در زمینه جا به جایی قدرت در جغرفیای جهانی به شمار می ­آیند و به عبارتی آسیا در دو دهه گذشته رشد اقتصادی شتابانی را تجربه کرده است و کشورهای این منطقه با الگوهای متفاوت در پی افزایش قدرت خود در ابعاد گوناگون هستند و این حکایت از آن دارد که آسیا در نظم بین ­المللی آینده می ­تواند نقش متفاوتی ایفا کند به طوری که به اعتقاد خانا، همانطور که قرن 19 شاهد روند اروپایی شدن جهان و قرن بیستم شاهد گسترش روند آمریکایی شدن جهان بودیم، قرن بیست و یکم ناظر تحقق روند آسیایی شدن در جهان خواهد بود. استدلال مهم خانا برای فرضیه آسیایی شدن جهان در قرن بیست و یکم این است که از نظر او غرب آسیا دارای نفت و گاز است. در شمال آسیا صنایع فناوری، بسیار پیشرفت کرده است و در جنوب شرق این منطقه نیز نیروی کار بسیار ارزان وجود دارد. تولیدات مواد غذایی در این منطقه بسیار بالا است و از این رو، همه این موارد از جمله شاخص ­هایی هستند که توان­مندی ­های رقابت اقتصادی آسیا را در جهان منحصر به فرد می ­سازد.

به اعتقاد خانا، ناظران غربی عمدتاً تحولات آسیا را با استفاده از لنز آمریکایی- انگلیسی دیده­ اند که این امر خالی از پیش ­فرض­ های آنها نبوده ­است. به اعتقاد وی، جنگ آمریکا بر ضد چین، روند ادغام اقتصادهای آسیایی را تسریع خواهد کرد، نقش آمریکا را در آسیا کاهش خواهد داد و به آمریکا آسیب جدی وارد خواهد کرد. همچنین خانا معتقد است، جهان که تا کنون عادت کرده تا ابتدا از آمریکا و غرب بشنود، باید آماده شود که در قرن 21 این عادت را در مورد آسیا تغییر داده و دنیا را از رویکرد آسیایی ­ها ببیند.

کتاب طی ده فصل مباحث را بررسی می ­کند. فصل اول با عنوان تاریخ جهان: دیدگاه آسیایی، تحولات تاریخی قاره آسیا و ظهور و سقوط امپراتوری ­های مختلف در این قاره را بررسی می­ کند. در فصل دوم، با عنوان درس­ هایی از تاریخ برای آسیا و غرب، به این مطلب می ­پردازد که گزارش­ های ارائه شده درباره تاریخ آسیا برای بیشتر خوانندگان ناآشنا است. علت این امر هم به دلیل سرشت اروپا محور روایت ­های تاریخی غربی و هم به دلیل اینکه آسیا برای مدتی طولانی چندپاره بوده ­است، می ­باشد. فصل سوم با عنوان بازگشت آسیای بزرگ، به این موضوع اشاره دارد که پس از قرن­ها تفرقه ناشی از استعمارگری و جنگ سرد، آسیا بار دیگر در حال منسجم شدن است و تمامی زیرمناطق آسیا به سمت مرکز ثقل مشترک گرایش پیدا کرده ­است؛ مثل آسیایی شدن روسیه و نگاه ترکیه به شرق. فصل چهارم با عنوان اقتصاد آسیا، به این موضوع اشاره دارد که بیشتر خارجی­ ها با وجود رصدها و مشاهده­ های دائمی ­شان درباره امور سیاسی و اقتصادی داخلی چین، اما درک درستی از اقتصاد سیاسی چین ندارند. فصل پنجم با عنوان آسیایی ­ها در آمریکا و آمریکایی ­ها در آسیا به این موضوع اشاره دارد که آمریکا به دست مهاجرانی پایه ­گذاری شده ­است که از سراسر اقیانوس اطلس به آنجا آمده بودند، اما در قرن 19 آسیایی ­ها نیز از سراسر اقیاوس آرام به آنجا سرازیر شدند و بیش از یک قرن بعد، آسیایی ­ها به طور رسمی از آمریکای لاتینی ­ها به عنوان بزرگترین پایگاه مهاجرین تازه وارد به آمریکا پیش افتادند. در فصل ششم، با عنوان چرا اروپا آسیا را دوست دارد؟ ولی آسیایی ­ها را نه؟ نویسنده به این موضوع اشاره دارد که روابط آسیا و اروپا بسیار بادوام و نزدیک بوده ­است و بخش عمده ­ای از دانش غربی­ ها در باره تمدن­ ها، زبان ­ها و مذاهب آسیایی توسط سیاحان و مبلغان مذهبی به دست آمده است. فصل هفتم با عنوان بازگشت آفرواوراسیا به این موضوع اشاره دارد که امروزه بیش از نیمی از تجارت آفریقا با آسیا صورت می‌پذیرد و اندیشمندان به پیوندهای قوی گسترش یافته در اقیانوس هند به عنوان قلمروی آفرواوراسیایی اشاره می­ کنند. فصل هشتم با عنوان شرکت اقیانوسی ه­ای نوین، به پیوند بیش از پیش کشورهای آمریکای لاتین با آسیا اشاره دارد که به نوعی در مدار استعماری اروپا قرار داشته و تحت سلطه آمریکا بودند. فصل نهم با عنوان آینده فن ­سالارانه آسیا به این موضوع اشاره دارد که نظام سیاسی آمریکا، الگوی برتر غربی­ ها برای حکمرانی خوب نیست و این کشور در مقایسه با بیشتر دیگر همتایان غربی ­اش حرکتی پس ­رونده داشته است. فصل دهم با عنوان آسیا جهانی می‌شود: آمیزش تمدن ­ها، به این موضوع اشاره می ­کند که نه فقط خارجی ­ها، بلکه خود آسیایی ­ها نیز دارای پندارهای متمایز و ناهمگونی درباره مفهوم آسیایی هستند.