غرب آسیا یک دهه پس از بیداری اسلامی؛ بازی بزرگان و قدرت های نوظهور

محمدحسین صفائی، محمد ناصحی

نگارندگان کتاب معتقد هستند، با توجه به اهمیت منطقه غرب آسیا، لازم است نگاه جدیدی به تحولات منطقه داشته باشیم و در این زمینه طی چهار دهه از زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران، آثار قابل توجهی در مورد کشورهای همسایه ایران با نگاه ایرانی اسلامی تعریف و تدوین نگردیده است و آثار با نگاه رئالیستی تدوین شده نیز عمدتاً به سیاست خارجی آن کشورها معطوف شده است و لذا لازم است تا اولاً اهتمام ویژه در زمینه شناخت کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا صورت پذیرد و ثانیاً صرف شناخت سیاست خارجی آنها کارآمد نبوده و نیاز است به روندهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، توجه شده و شکاف­ ها و بحران ­های داخلی، ساختارها و کارگزاری ­های موثر این کشورها نیز مورد شناسایی و تحلیل قرار گیرند. به عبارتی در این نگاه جدید به منطقه، دیگر قدرت ­های سنتی اعم از جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، مصر و ترکیه تنها کنش­گران بلامنازع در منطقه به حساب نمی­ آیند و امروز شاهد حضور بازیگران دیگری مثل قطر، امارات متحده عربی و حتی رژیم صهیونیستی در منطقه هستیم که در صدد به حاشیه کشاندن بازیگران سنتی و تعیین معماری نظم منطقه ­ای هستند.

کتاب طی 7 فصل موضوعات را مورد ارزیابی و تحلیل قرار می ­دهد.

فصل اول کتاب با عنوان عربستان سعودی: پادشاهی متزلزل، به بررسی وضعیت کشور عربستان سعودی که در طول تاریخ مدعی قدرت منطقه ­ای بوده ­است، اختصاص دارد و در این خصوص با توجه به تحولاتی که در دربار پادشاهی عربستان به وقوع پیوسته است، جایگاه منطقه ­ای آن هم با معارضان جدی مواجه شده است.

فصل دوم با عنوان امارات متحده عربی؛ بازیگر نوظهور، به تحولات جدی­ترین رقیب آل سعود و بازیگر نوظهور منطقه طی یک دهه گذشته پرداخته و بلندپروازی­ های این کشور را در دو حوزه داخلی و خارجی بررسی می­ کند.

فصل سوم با عنوان قطر؛ بازیگر بلندپرواز منطقه، به بررسی این بازیگر نوظهور و رقیب سعودی می‌پردازد.

فصل چهارم با عنوان کویت؛ آرامش قبل از طوفان، بحران جانشینی در یکی از پادشاه ­های باثبات عربی را مورد مداقه قرار داده و با رویکردی آینده ­پژوهانه پیامدهای این تحول بر منطقه را بررسی می­ کند.

فصل پنجم با عنوان بحرین، کارگزاری مطیع، نقش این کشور در پیوست با سیاست خارجی سعودی و همچنین کنشگری جهت تسهیل عادی­ سازی روابط با رژیم صهیونیستی را بررسی می­ کند.

فصل ششم با عنوان عمان، سوئیس منطقه در تلاطم، به تحولات داخلی و خارجی این کشور پس از مرگ سلطان قابوس پرداخته و تحلیلی از آینده سیاست خارجی این کشور را ارائه می ­دهد.

فصل هفتم با عنوان یمن؛ جنگ داخلی و رقابت­ های منطقه­ ای به بررسی تحولات یمن در یک دهه گذشته پرداخته است.