The Foreign policy of Smaller Gulf States: Size Power and Regime Stability in the Middle East
Mate Szalai
مات زالایی استاد دانشگاه در بوداپست است. دایره پژوهش وی علاوه بر موضوع تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خاورمیانه و شمال آفریقا، شامل مطالعات دولت کوچک، خلیج فارس و مناقشات سوریه و عراق است. هدف کتاب، نگاهی نو به کشورهای کوچک تر حوزه خلیج فارس و شناسایی نقشی است که به واسطه کوچک بودنشان در سیاست خارجی و امنیتی ایفا کرده اند. نویسنده در صدد تجزیه و تحلیل دولت های کوچک با تمرکز بر نقش کشورهای کوچک تر خلیج فارس در منطقه می باشد و به دنبال تحلیل سیاست خارجی آن کشورها از زمان استقلالشان تا به امروز با مقایسه انگیزه ها و رفتار آنها و نقشی که به واسطه اندازه شان ایفا می کنند، می باشد. نویسنده برای دستیابی به هدف مورد نظر، از یک مدل نظری جدید با عنوان مدل پیچیده اندازه[1] استفاده می کند.
مطالب کتاب طی یک مقدمه، 6 فصل و یک نتیجه گیری ارائه شده است. فصل اول با عنوان چهار نوع اندازه دولت و سیاست خارجی دولت های کوچک به تبیین چهار نوع اندازه و بیان تمایز میان اندازه و کوچک بودن کشورها از منظر مطلق، نسبی، ادراکی و هنجاری بودن آنها می پردازد. در این راستا، در اندازه مطلق، صحبت از مقدار منابع خاص در خود کشور است. در اندازه نسبی، مقدار نسبی منابع خاص و سهم کشور در توزیع منابع در یک سیستم مطرح است. در اندازه ادراکی، درک اندازه توسط کشور یا جامعه آن ملاک است. در اندازه هنجاری، درک اندازه توسط جامعه بین المللی مورد توجه می باشد. همچنین، در اینجا کشورهای کوچک مطلق عبارتند از کشورهایی که نمی توانند سطح مطلوب رفاه، امنیت و کیفیت نهادی را برای جمعیت خود فراهم کنند. کشورهای کوچک نسبی نیز عبارتند از کشورهایی که اندازه آنها از نظر مهم ترین منابع سیستم، کمتر از میانگین منطقه ای یا جهانی می باشد. کشورهای کوچک ادراکی نیز عبارتند از کشورهایی که از سوی جامعه نخبگان و دولت، کوچک شمرده می شوند. همچنین کشورهای کوچک هنجاری عبارتند از کشورهایی که توسط دیگر بازیگران جامعه بین المللی، کوچک تلقی می شوند.
فصل دوم کتاب با عنوان کاربرد نظریه کشور کوچک در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به تجزیه و تحلیل سیستماتیک منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می پردازد. در اینجا تمرکز بر ویژگی های منطقه ای است که عملاً بر نحوه عملکرد کوچک بودن تاثیر می گذارد. فصل سوم با عنوان اندازه نسبی و هنجاری کشورهای کوچک خلیج فارس به بررسی پنج کشور کوچکتر خلیج فارس از نظر اندازه نسبی، هنجاری، مطلق و ادراکی می پردازد. فصل پنجم با عنوان تاریخچه سیاست خارجی و امنیتی کشورهای کوچکتر خلیج فارس (2011-1968) و فصل ششم با عنوان کشورهای کوچکتر خلیج فارس در عصر بلاتکلیفی منطقه ای، بر سیاست خارجی و امنیتی کشورهای کوچک تر خلیج فارس از زمان استقلال آنها تا اوایل 2021 میلادی تمرکز دارد. مطالب اصلی که طی این دو فصل بررسی شده اند، عبارتند از: بحث در مورد اتحادیه خلیج فارس (1971-1968) به عنوان شکلی از معضل همگرایی؛ درک تهدید، انقلاب ایران و جنگ اول خلیج فارس(1989-1979)؛ اتحادسازی، ابرقدرت ها و جنگ های دوم و سوم خلیج فارس(2003-1990)؛ ثبات رژیم در زمان قیام های عربی(2013-2011)؛ خلیج فارس و راهبرد حیات قطر؛ روابط رژیم صهیونیستی و توافق نامه ابراهیم.
[1] . Complex Model of Size(CMS)