رهبری؛ مطالعه موردی شش رهبر نامی در استراتژی جهانی

هنری کیسینجر/ مهدی مالکی

به اعتقاد نویسنده، هر جامعه ­ای فارغ از سیستم سیاسی آن، پیوسته در حال رفت و آمد بین گذشته خود که خاطره آن را شکل می­ دهد و تصویری از آینده که دگرگونی آن را الهام می ­بخشد، می­ باشد و در این مسیر، موضوع رهبری غیرقابل نفی است؛ زیرا بدون رهبری، نهادها به بیراهه رفته و ملت­ ها بی­ رویه رشد کرده و در نهایت فاجعه به بار می آورند. رهبران در تقاطع دو محور، فکر و عمل می ­کنند؛ اول بین گذشته و آینده و دوم بین ارزش­ های پایدار و خواسته­ های افرادی که باید رهبری کنند.

          در این راستا، مولف با توجه به این نکته که ترکیب شخصیت و شرایط، تاریخ را می سازند، به معرفی شش رهبر از جمله کنراد آدنائر، شارل دوگل، ریچارد نیکسون، انور سادات، لی کوان یو و مارگارت تاچر می ­پردازد که همگی آن‌ها بر اساس شرایط عملکردی خود شکل گرفته و معماران تحولات در جوامع خود و نظام بین ­الملل بوده ­اند. البته نویسنده از شانس مواجهه با این افراد در اوج نفوذشان برخوردار بوده و از نزدیک با ریچارد نیکسون همکاری کرده ­است. نگارنده معتقد است، هر یک از شش رهبر، از کوره آتشین جنگ سی ساله دوم یعنی مجموعه درگیری ­های ویرانگری که از آغاز جنگ جهانی اول در اوت 1914 تا سپتامبر 1945 و جنگ جهانی دوم امتداد داشت، گذشته ­اند. کتاب تاثیر متقابل شش رهبر بر شرایط تاریخی و شرایط تاریخی را بر نقش هر کدام ردیابی کرده­ است. در دوره­ ای که این رهبران در آن رشد کرده­ بودند، از نظر فرهنگی تحول آفرین بود؛ به گونه ­ای که ساختار سیاسی و اجتماعی غرب به طور غیرقابل برگشتی از یک الگوی رهبری ارثی و اشرافی به یک الگوی رهبری طبقه متوسط و شایسته تغییر می ­کرد.

          با عنایت به این موضوع، نگارنده اشاره می ­دارد که هیچ یک از شش رهبر مورد مطالعه در این کتاب از یک پیشینه طبقه بالا برخوردار نبودند. پدر کنراد آدنائر یک افسر درجه­ دار ارتش پروس و سپس یک منشی بود و پسرش از طریق سطوح استاندارد آموزش در آلمان ارتقا پیدا کرد. اگرچه پدربزرگ و مادربزرگ شارل دوگل تحصیل کرده و مرفه بودند، اما پدر وی معلم بود. ریچارد نیکسون محصول تربیت طبقه متوسط رو به پایین در جنوب کالیفرنیا بود. انور سادات پسر یک کارمند بود. لی کوان یو، از والدین سنگاپوری چینی­ تبار بود که برای ادامه تحصیل به بورسیه­ های تحصیلی در سنگاپور و بریتانیا متکی بود. مارگارت تاچر، فارغ­ التحصیل گرامر و فرزند یک خواربار فروش بود و لذا هیچ یک از این افراد نقطه شروعی نداشتند که نشان ­دهنده برتری بعدی برای آن‌ها باشد.

          نویسنده معتقد است، شش رهبر مورد مطالعه در این اثر، به رغم تفاوت ­های عمیق میان جوامع آن‌ها، اما ویژگی ­های موازی را توسعه دادند. ویژگی ­هایی همچون: توانایی طراحی استراتژی برای مدیریت حال و شکل دادن به آینده و ایجاد مهارت در جوامع خود برای دستیابی به اهداف عالی و آمادگی برای اصلاح کاستی ­ها. البته در این میان ایمان به آینده برای آنها امری ضروری بود.